Etik töre bilimi adıyla anılır. Yunancadan gelen kelime ethos yani töre anlamını taşıyan bir kelimeden türetilmiştir. Felsefenin dört adet ana dalı bulunur. Etik de bu dallardan bir tanesidir. Etiğin amacı yanlış ile doğruyu birbirinden ayırmak ve bu yolda ahlak kavramının özünü anlayabilmektir. Batıda zaman zaman etik ahlak felsefesi ile birlikte de anılmıştır. Etik kelimesinin tam olarak Türkçe karşılığı ise ahlak bilimi olarak nitelendirilmektedir. Ülkemizde günlük kullanımda pek çok kişi etik kelimesi ile ahlakı aynı anlamlara sahip olacak şekilde kullanmaktadır.
Etik Ne Anlama Gelir?
Etik ahlak bilimi ve töre bilimi olarak adlandırılır. Ahlakla ilgili olan bir kavramdır. Felsefenin bir dalı olan etik ahlakın özü ile hangi temellere dayandığını araştırmaya yoğunlaşır. Etik kapsamında insan davranışlarında ortaya çıkan sorunlar ayrıntılı olarak incelenir. Esasen ahlak felsefesi olan etik insan davranışlarını bütünüyle ele alır, davranış ile eylemlerinin temeline inerek incelemeler yapılmasını sağlar.
Etik kelimesinin iki farklı kullanım alanı bulunur. Günümüzdeki kullanımında ahlak ile etik ayrışmaktadır. Ahlak kavramı bireylerin sosyal hayattaki ilişkilerini düzenleyen bir kurallar bütünü olarak görülür. Etik ise daha çok iş hayatındaki bireylerin davranışlarını inceleyerek düzenlemeyi hedefleyen bir kavram olarak kullanılır. Etik doğru ile yanlış olanın teorileştirilmiş hali iken ahlak bu teorik verilerin günlük hayata yani pratiğe aktarılması suretiyle işlevsellik kazanan bir kavramdır. Etik prensipleri temsil ederken ahlak bu prensiplerin davranışa dönüştürülmesini kapsamaktadır.
Etik önceden felsefe kapsamında ele alınmaktaydı. Ancak Aristotales tarafından ilk olarak bağımsız bir felsefe dalı olarak incelenmiştir. Aristotales ile birlikte etik felsefenin bir dalı olarak ele alınmış ve insan eylemleri üzerine yoğunlaşmıştır.
Etiğin temel işlevi diğer hususların da ötesinde ideal yaşamın araştırılması ve idrak edilmesi üzerine odaklanır. Etik ile insanlar tarafından kurulan bireysel ilişkiler ile toplum geneline yayılan ilişkiler düzenlenir. Bu ilişkilerin dayandırıldığı kurallar, normlar ve kavramlar doğru veya yanlış ile iyi veya kötü olmak üzere ahlaki yönden sınıflandırılır. Bu yüzden de etik bireysel ve toplumsal hayatı ayrılmaz bir parçasıdır. Etik değerlere sahip olmayan bireyler ve toplumlar yozlaşmaya v özünü kaybetmeye mahkûmdur. Doğru ile yanlışın teorik olarak aktarıldığı felsefe dalı olan etik sayesinde yaşam ilkeler çerçevesinde düzenlenebilir.
Etik kelimesinin töre ve gelenek anlamlarını taşıyan bir kullanım alanı da bulunur. Etik sayesinde toplumsal yaşam düzenlenerek bireylerin toplumsal yaşamda neyi isteyip isteyemeyeceği, neye sahip olup neye olamayacağı ve neyin uygun neyin uygunsuz olacağı hakkında hüküm sahibi olması sağlanır.
Tüm dünyada geçerli olan ve ortak kabul edilen etik değerler ise şu şekilde sıralanabilir:
- Dürüst olmak ve doğrudan ayrılmamak
- Güvenilir olmak
- Adil olmak
- Sadakate önem vermek
- Vatandaşlık bilinci ve sorumluluğuna sahip olmak
- Yalan söylememek
- Başkasının hakkına göz dikmemek
- Etraftaki kişiler yardım etmek
- Saygılı olmak ve kişisel sınırları bilmek
- Acıyı ve zor durumları paylaşmak, anlayışlı olmak
- Karşıdaki kişinin mağduriyetinden faydalanmamak
Etik Türleri Nelerdir?
Etik doğru ile yanlış, haklı ile haksızın, iyi ile kötünün birbirinden ayrıştırılmasını sağlar. 3 farklı türde etik bulunur. Etik türleri şu şekilde sıralanabilir:
- Doğa etiği
- Toprak etiği
- Meslek etiği
Bireylerdeki Etik Davranışını Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Etik toplum ve bireysel hayata yön veren ahlaki bir anlayış bütünüdür. Bireyin etik yönünden davranışları çeşitli etmenlere bağlı olarak şekillenir. Etik davranışını etkileyen unsurlar şu şekilde sıralanabilir:
- Kişinin sahip olduğu ahlaki özellik ve değerler
- Kişinin içerisinde bulunduğu ve büyüdüğü toplumsal çevre
- Kişinin geçimini sağlamak için yaptığı iş ve dahil olduğu iş çevresi
İş Etiği Nedir?
Her birey kişisel olarak saygılı olmak, adil olmak, tarafsız davranmak, hak yememek, sevgi ile yaklaşabilmek gibi kişisel değerlere sahiptir. Ancak yaşamın devam etmesinin bir gereği olarak para kazanmak amacıyla her birey bir iş topluluğunun da parçasıdır. Bu kapsamda kişinin sahip olduğu bireysel değerler alınan profesyonel sorumluluk ve üstlenilen yükümlülükler nedeniyle farklı bir boyuta taşınır. İş etiğinin bir gereği olarak birey sorumluluk sahibi olmalı, hak yememeli, adil davranmalı, dürüstlükten ayrılmamalı ve iyi niyetli bir yaklaşım sahibi olmalıdır.
İş etiği sayesinde çalışma ortamı daha adil ve huzurlu bir yer haline gelir. Kişiler kendisini güvende hissederek işlerini yürütür. Huzurun hakim olduğu iş ortamında üretkenlik ve verimlilik artar. Ekip çalışması daha kuvvetli olur. Çalışan kişiler ekip arkadaşlarına ve bağlı bulundukları kuruma karşı aidiyet duygusu hissederek çalışırlar. Bu sayede de motivasyonları artar, yüksek performans gösterirler.
İş etiğinin bulunmadığı bir ortamda ise çalışanlarda isteksizlik, mutsuzluk ve stres görülür. Bu koşullar altında çalışan mutsuz kişilerden verim ve başarı beklenemez. Bu sebeple iyi bir yöneticinin en temel görevi iş ortamında iş etiğinin mutlak suretle tesis edilmesi ve çalışanların bu fikri destekleyen yapıda olan kişilerden seçilmesi olmalıdır. İş etiğinde temel unsurlar çalışkanlık, kurum ve kamu faydasını gözetmek, dürüstlük, hakkaniyetli olmak, adil olmak ve şeffaf olmaktır.
İş Etiğini Benimseyen Yöneticilerin Davranışları Nasıl Olmalıdır?
- Yönetici her bir çalışanın aynı amaç dahilinde birleşmesini sağlamalıdır.
- Yenilikçi olmalı ve yeni fikirleri benimsemeye hazır olmalıdır.
- Çevreye kapalı değil çevre ile sürekli etkileşim halinde olmalıdır.
- İletişime açık olmalı çalışanın yöneticiden korkacağı ortamı yok etmelidir.
- Çalışanlar ile işbirliğine açık olmalıdır.
- Somut hedefler belirleyerek çalışanların bu hedef etrafında birleşmesini sağlamalıdır.
- Çalışanların mutlu bir ortamda çalışması ve yaptığı işle övünmesini sağlamalıdır.
- Yönetici kendisine bağlı bulunan çalışanlara etik ilkeler dahilinde liderlik etmelidir.
