Küresel ısınma nedir?

İÇİNDEKİLER

Kısaca küresel ısınma

Küresel ısınma, Dünya'nın ortalama yüzey sıcaklığının artmasıdır. Bu ısınma, insan faaliyetlerinin atmosfere sera gazları salmasıyla gerçekleşmektedir. Sera gazları, güneş ışığının Dünya'yı ısıtmasına neden olur.

Dünyamızı kurtaralım, daha güzel bir çevremiz olsun, hayvanlar daha rahat bir ortamda “sağlıkla” yaşasın, bizler daha rahat nefes alalım… Bir sürü “daha” kullanır olduk giderek kirlenmesini izlediğimiz dünyamızda. Evet, birey olarak önlemlerimizi alıyoruz; denizlerimizi temiz tutuyoruz, canlılara kıymet veriyoruz, doğamızı korumak için canla başla mücadele ediyoruz, yeni fidanlar ekiyoruz hem toprağa hem yeni gelen neslin hayatına… Hep daha güzel ve daha yaşanası bir dünya için uğraşıyoruz. Bizler bu işin bilincinde olan insanlarız, olmayanlara da elimizden geldiğince doğanın sesini duyurmaya çalışıyoruz. Doğanın haykırışları gerçek anlamda duyarsak, yardım elimizi uzatmak için geç kalmış sayılmayız hiçbir zaman. İşte bu “haykırış”lardan biri de hemen hemen her yerde karşımıza çıkan, tehlikeleri ile bizi endişelendiren bir olay küresel ısınma. Küresel ısınmaya dair kaç haber okuduk sayısını unuttuk ya da tehlikelerini kaç kez dinledik kim bilir. Bu kadar önemli ve bizi etkilemekle kalmayıp gelecek nesillere dahi olumsuz sirayet edecek olan küresel ısınma ile ilgili konuşmak istedik bugün sizinle biraz. Bilenler hâkim, bilmeyenler için de belki minik bir hatırlatma niteliğinde olur.

Sera gazı nedir?

Sera gazları, atmosferde bulunan ve güneş ışığının geçişine izin veren ancak yeryüzünden yansıyan ısıyı tutarak atmosferde ısınmaya neden olan gazlardır. Bu gazlar, dünya yüzeyinin sıcaklığının dengelemesine yardımcı olurlar. Ancak, aşırı miktarlarda sera gazı atmosfere salındığında, sera etkisi güçlenir ve küresel ısınmaya yol açar. İşte en önemli sera gazları:

  1. Karbon Dioksit (CO2): Karbon dioksit, fosil yakıtların (kömür, petrol, doğalgaz) yanması, ormanların kesilmesi ve ormansızlaşma gibi insan etkinlikleri sonucu atmosfere salınır. Bu, küresel ısınmanın ana nedenlerinden biridir.

  2. Metan (CH4): Metan, organik maddelerin ayrışması ve çürümesi sırasında oluşur. Özellikle geviş getiren hayvanların sindirim sistemi ve atık depolama alanları gibi yerlerde yaygın olarak ortaya çıkar. Metan, karbon dioksitten yaklaşık 25 kat daha etkili bir sera gazıdır.

  3. Azot Oksit (N2O): Azot oksitler, endüstriyel süreçler, fosil yakıtların yanması, gübre kullanımı ve tarım uygulamaları gibi birçok insan etkinliği ile atmosfere salınır.

  4. Su Buharı (H2O): Su buharı, doğal olarak atmosferde bulunur ve sera gazlarının en yaygınıdır. Ancak insanlar tarafından doğrudan kontrol edilmez. Diğer sera gazlarının artışı, su buharı konsantrasyonunu da etkileyebilir.

  5. Florlu Gazlar: Florlu gazlar (Hidroflorokarbonlar, Perflorokarbonlar, Sülfürhekzaflorid), endüstriyel ve ticari kullanım alanlarında yaygın olarak kullanılır. Bu gazlar, atmosferde uzun ömürlüdür ve yüksek küresel ısınma potansiyeline sahiptirler.

Bu sera gazlarının atmosferde birikmesi, sera etkisini güçlendirir ve dünya yüzeyinin sıcaklığının artmasına neden olur. Bu da iklim değişikliği, deniz seviyesi yükselmesi, aşırı hava olayları ve diğer çevresel sorunlara yol açar. Bu nedenle sera gazı emisyonlarının kontrol altına alınması ve azaltılması, küresel ısınmanın etkilerini sınırlamak ve iklim değişikliği ile mücadele etmek için büyük öneme sahiptir.

Küresel ısınma neden olur?

Küresel ısınmanın ana sebepleri, atmosferdeki sera gazlarının artması ve bu gazların sera etkisini güçlendirmesiyle ilişkilidir. İşte küresel ısınmanın ana sebepleri detaylı bir şekilde:

  1. Fosil Yakıt Kullanımı: Fosil yakıtların (kömür, petrol, doğalgaz) yanması, atmosfere büyük miktarda karbon dioksit (CO2) salınmasına neden olur. Bu sera gazı, atmosferdeki konsantrasyonunu artırır ve sera etkisini güçlendirir.

  2. Endüstriyel Süreçler: Endüstriyel üretim süreçleri, enerji üretimi, kimya endüstrisi ve çeşitli üretim işlemleri sırasında sera gazlarının atmosfere salınmasına neden olur. Metan (CH4) gibi sera gazları da bu süreçlerle açığa çıkabilir.

  3. Ormansızlaşma: Ormanların kesilmesi ve yok edilmesi, karbon depolama kapasitesini azaltır. Ormanlar karbonu emer ve depolar. Bu nedenle ormansızlaşma, atmosferdeki CO2 konsantrasyonunun artmasına katkıda bulunur.

  4. Tarım ve Hayvancılık: Tarım uygulamaları ve hayvancılık faaliyetleri metanın atmosfere salınmasına yol açar. Özellikle pirinç tarımı ve geviş getiren hayvanların sindirim süreçleri metan gazının kaynaklarıdır.

  5. Atık Yönetimi: Atık yönetimi, metan gazının atmosfere salınmasına katkıda bulunur. Atık depolama alanlarında organik atıkların çürümesi sonucu metan açığa çıkar.

  6. Taşımacılık: Karayolu, deniz, hava ve demiryolu taşımacılığı, fosil yakıt kullanımına bağlı olarak CO2 ve diğer sera gazlarının atmosfere salınmasına neden olur.

  7. Sanayi Dışı Süreçler: Çimento üretimi, demir-çelik üretimi ve cam üretimi gibi sanayi dışı süreçler, sera gazı emisyonlarına katkıda bulunur.

  8. İnsan Aktiviteleri: İnsan nüfusu arttıkça, enerji ihtiyacı ve tüketimi de artar. Bu da sera gazı emisyonlarının yükselmesine neden olur.

Küresel ısınmanın temel nedeni, bu sera gazlarının atmosferde birikmesi sonucu oluşan sera etkisinin güçlenmesidir. Sera etkisi, atmosferdeki sera gazlarının güneş ışığını geçirirken yeryüzünden yansıyan ısıyı tutmasını sağlayan bir doğal mekanizmadır. Ancak sera gazlarının aşırı birikmesi, atmosferdeki sıcaklıkların artmasına ve iklim değişikliğine neden olur. Bu durum, dünya genelinde sıcaklık artışı, deniz seviyesi yükselmesi ve iklim değişikliği olarak kendini gösterir. Bu nedenle küresel ısınmayla mücadele, sera gazı emisyonlarını azaltmak ve sürdürülebilir uygulamaları teşvik etmekle başlar.

Küresel ısınma nelere sebep olur?

Küresel ısınmanın etkilerini şu an bile yaşayarak görüyoruz. Yapılan araştırmalara göre dünya yüzeyinin ortalama sıcaklığı 20.yüzyıl boyunca 0,6 C kadar artmış ve son 40 yıldır da atmosferin 8 kilometrelik alt kısmında sıcaklıklar da önemli ölçüde yükselmiş. Kar örtüsü ve buzlanma %10 civarında azaldı. Ayrıca bundan binlerce yıl önce Afrika’yı etkisi altına alan hava dalgası neticesinde oluşan Kilimanjaro Buzulu’nun da erimeye başladığı kaydedildi. Yağmur miktarındaki sağanak şeklinde olan yağışlarda artış, denizlerin su seviyesinde yükselme, fırtına ve sel hasarlarının artması, buharlaşma miktarındaki artış ve buna bağlı kuraklık da küresel ısınmanın sonuçları arasında sıralayabileceğimiz ektenler. Küresel ısınmanın yarattığı tahribatın farkındayız ancak bunu seyirci gibi izlemiyoruz. Biz de elimizi taşın altına koyuyor ve küresel ısınmanın önüne geçmek için elimizden geleni yapıyoruz. Peki nedir bu “yapılacaklar listesi”, gelin bunu konuşalım.

1575035633_images.jpg

Küresel ısınma için ne yapabiliriz?

  • Küresel sera gazı salınımın önemli nedenleri kömür, petrol ve doğalgaz tüketimi. Geri kalanı da tarım ve ormansızlaşma etkiliyor. Sera gazı salınımını önlemek, aza indirmek için birkaç şeye dikkat etmemiz yeterli.  Bazı “hayat düzenlemeleri” ile küresel ısınma konusunda biz de elimizi taşın altına sokabiliriz. İşte o bahsettiğimiz birkaç “hayat düzenlemesi”.
  • Daha az kömür, petrol ve doğalgaz kullanımı ile işe başlayabiliriz. Kış şartlarında ısınmak büyük ve zaruri bir ihtiyaç bunun biliyoruz ancak en azından çevreye daha duyarlı olarak bu ihtiyacımızı giderebiliriz. Örneğin evlerimizin ısı kaybına karşı yalıtımının sağlanması bile bir fayda sağlar.
  • Organik gıdalara ağırlık verebilirsiniz. Bu hem sağlığınız için iyi hem de iklime fayda. Azot oksit madde iklim için zararlı; küresel sera etkisinde payı var. Bu gazın salınımına endüstriyel tarımda suni gübre kullanılması da sebep oluyor. Suni gübre kullanımına organik tarımda izin verilmiyor. Bu nedenle daha az azot oksit açığa çıkıyor ve bu da iklimin korunmasına fayda sağlayarak, küresel ısınmanın önüne geçmeye minik ancak büyük bir adım oluyor.
  • Çelik ve çimento üretimi sırasında karbondioksit açığa çıktığını biliyoruz. Ancak aynı durum ahşap ya da bambu gibi doğal malzemelerde olmuyor. Bilinçli inşaat malzemesi seçerek bile iklimin korunmasına katkı sağlayabiliriz. Reklamlarda “çevre dostu” ibaresinin gerçekten bir anlamı var.
  • Su kaynaklarımızı da iyi değerlendirmeliyiz. Diş fırçalama, bulaşık yıkama, tıraş olma gibi günlük alışkanlıklarımızı yaparken musluğu açık bırakmamak bile kar. Yani aslında günlük hayatımızda yapacağımız küçük önlemler, konu küresel ısınma olunca çığ gibi büyüyebiliyor. Damlaya damlaya göl olur misali, her gün birine dikkat etsek ve bu bilinci yaysak iklimin, çevrenin ve dahası gelecek nesillerin daha sağlıklı bir ortamda büyülemeleri için küçük ancak önemli bir adım atmış oluruz.

Daha detaylı bilgi için "Küresel ısınmayı nasıl önleyebiliriz?" yazımızı okuyabilirsiniz.


Büşra Özgüç
Büşra Özgüç
×
Mobil Sürümünü görüntüle
loader yükleniyor...