Son yıllarda ne çok duyar olduk değil mi? Siber saldırılar, siber zorbalık, dijital zorbalık derken aldı başını gitti bu zorbalık. Günlük hayatımızda onlarca insanla uğraştığımız yetmezmiş gibi bir de bunun sanal versiyonu çıktı. Evet aslında tam olarak bu. Siber zorbalık nedir kısaca şöyle söyleyebiliriz; mobil cihazlar, anlık mesajlaşma servisleri, e-postalar, chat odaları ya da sosyal paylaşım siteleri üzerinden “rahatsız etmek” ve “taciz etmek” amacı ile yapılan eylemleri kapsar. Siber zorbalık için aslında günlük hayatta yapılan tacizin, rahatsız edilmenin dijital halidir diyebiliriz çünkü yarattığı psikolojik etkiler benzer.
Kimsenin kimseye saygısının kalmadığı, var olan saygıların da hunharca katledildiği şu dönemde teknolojinin zararlarını da görmüyor değiliz; her ne kadar yararlarından faydalansak da. Hal böyle olunca karşımıza yeni yeni şeyler çıkıyor bunlardan biri işte bu siber zorbalık. İngilizce olarak cyberbullying demek, kendi dilimize siber zorbalık olarak çeviriyoruz.
Siber zorbalık nedir kısaca...
Siber zorbalık eğilimleri çeşitlilik gösterebilir. En yaygın olarak görülen siber zorbalık örneği; birini hedef alan, hakkında olumsuz ve yalan dolan yorumlar yapılan “kişi hedefli” zorbalıktır. Bu paylaşımlar kişisel bilgileri de içerebilir, yüz kızartıcı öğeleri de… Siber zorbalık çeşitlerini birkaç başlık altında toplayabiliriz. Aslında siber zorbalık nedir başlığı uzun yazılar halinde anlatılabilecek bir kavram ancak biz birkaç madde ile siber zorbalık çeşitlerinden bahsedelim öncelikli olarak. Siber zorbalık şu şekilde gerçekleşebilir;
İfşa: Kişinin sosyal medya hesapları ele geçirilir ve saygınlığını yitirmesine neden olacak paylaşımlar yapılır. Bu ifşalar, kişilerin özel hayatlarını da kapsayacak kadar yüz kızartıcı olabilir.
Suçlama: Kişiyi suçlayarak, hakkında yalan yanlış konuşarak yine dijital saygınlığını ve arkadaşlık ilişkilerini sabote eder. Kişi hakkında küçük düşürücü sözler sarf eder.
Şantaj: En sık rastlanan siber zorbalık çeşitlerindendir. Kişiye kendisine ait olduğu öne sürülen çeşitli fotoğraf, video, yazışma ve benzeri gibi şeylerle şantaj uygulanır, tehdit edilir.
Sahtekarlık: Kişi ile anlık mesajlaşma sırasında onu kandırıp, hassas bilgiler elde edilmesi ve ardından bu bilgilerin başkaları ile paylaşılması.
Taciz ve sarkıntılık: Ahlaksızca mesajlar ile sürekli olarak “ısrarcı” olmak, kişi ret alsa dahi siber zorbalık araçları ile rahatsız etmeye devam etmek.
-mış gibi yapmak: Buna daha çok sosyal medyada rastlıyoruz. Başkası gibi konuşarak, başkası adına mesaj atma eylemi de bir siber zorbalık türü. Birinin hesabını ele geçirmek ve o hesap üzerinden kişiyi rencide edici paylaşımlar yapmak, bir anlamda kişilik haklarına tecavüz etmek.
Siber zorbalık örnekleri
Gün geçmiyor ki yaşanmış siber zorbalık örnekleri karşımıza çıkmasın. Siber zorbalık şikayetleri günden güne artarken sığınağımız yine her zamanki gibi hukuk ve adalet oluyor. Yasalarda siber zorbalık için uygulanan bilişim suçları cezaları hatırı sayılır derecede koruyucu. Böyle bir durum ile karşılaşıldığında elbette ilk adresimiz hukuk olmalı. Siber zorbalık sayılabilmesi için aşağıdakiler ve benzeri gibi tacizleri kapsaması yeterli;
- Sosyal medyada görülmesi istenmeyen fotoğrafların yayınlanması; buna videolar ve mesajlar da dahil.
- Rahatsız edici ve hatta tehdit ve tacize varan mesajların gönderilmesi
- Sahte hesapların açılması ve bunu kişinin “kendi” gibi göstererek başkalarına yönelik çirkin eylemlerde bulunması
- Virüsler ya da çeşitli yazılımlar aracılığı ile kişinin bilgisayarındaki dosyalara, klasörlere ve verilere erişilmesi. Bunların kişiye zarar verecek şekilde kullanılması
- Spam gibi yöntemler aracılığı ile kişileri rahatsız etmek
- Sözlü, yazılı ya da video içerik olarak kişilik haklarına saldırılarda bulunmak.
Siber zorbalık nasıl önlenir?
Siber zorbalık yapan insanlar, gücü kötü amaçlar uğruna arzulayan tehlikeli insanlar olabilirler. Eğlence (!) amaçlı siber zorbalık yapanlar da var, nasıl bir eğlence ise bu. Bunların yanı sıra kasıtsız olarak siber zorbalık yapanlar da olabilir yani aslında zarar verme niyetleri yoktur ancak yaptıkları hareketlerin nelere yol açabileceklerinden habersizdirler. Siber zorbalığı önlemek için aşağıdaki yöntemlere başvurulabilir ancak öncelikle söylediğimiz gibi hukuk ve adalet bu iş için zaten koruyucu güvenlik maddelerine sahiptir bu nedenle öncelikli adresinizin hukuk büroları olmasında yarar var elbette.
- İletişim kanallarından engelleyerek işe başlayabilirsiniz; muhtemelen yeni hesaplarla karşı atağa geçecektir ancak siz yine de elinizden geldiğince iletişimi kesmeye çalışın.
- Siber zorbadan gelen mesajların, videoların, belgelerin ya da her ne ise hepsinin birer kopyasını alın ki elinizde bulunsun.
- İnternet servis sağlayıcısı, web sayfası ya da cep telefonu firmasına konuyla ilgili şikâyette bulunun.
- Siber zorba ile iletişim kurmayın; size gönderdiği tehditlere ya da tetikleyici mesaj tuzaklarına düşmeyin. Karşılıklı iletişimden mümkün olduğunca kaçının.
- Zorbalar size bir şekilde ulaşıyorlarsa gizlilik ayarlarınızı kontrol edin ve maksimum düzeye getirin. Profilinizi gizleyin ya da benzeri güvenlik önlemlerini arttırın.
- Bilgisayarlarınızda ya da mobil cihazlarınızda daima aktif olan koruma yazılımlarını kullanın. Bu yazılımlar önemli ölçüde engelleyecektir çünkü size ulaşımı.
- Nasıl ilerlemeniz gerektiği ile ilgili polis ya da avukat ile irtibat halinde olun ki size doğru yolu göstersinler. İlerleyen durumlarda suç duyurusunda bulunmak için nasıl bir yol izlemeniz gerektiği hakkında size detaylı ve en doğru bilgileri yine kanun verecektir.
